جای خالی آموزش درباره محیطزیست در وزارت آموزشوپرورش
تعداد بازدید : 3
کتاب انسان ومحیط زیست؛ قدمی که کافی نبود
نویسنده : نیو صدر
تهسیگارهایی که به جای سطلزباله روی زمین قرار میگیرند، زبالههایی که در طبیعت رها میشوند، خودروهایی که هر روز در خیابانها شسته میشوند و... اینها همه تصاویر دلخراش اما عادی از محیطزیست ایران هستند که با نبود آموزش در کشور گره خوردهاند. در سالهای گذشته با ظهور بحرانهای زیستمحیطی مختلف در ایران، بارها مسئولان و کارشناسان از لزوم ورود آموزش محیطزیست به حوزه آموزش کشور صحبت کردند. همین موضوع باعث شد که در این مدت اقدامات مختلفی انجام شود؛ از تدریس کتاب انسان و محیطزیست به کلاس یازدهمیها تا تأسیس مدارس طبیعتی که البته تعطیل شدند. با این وجود به نظر میرسد همچنان محیط زیست به شکل خوبی وارد حوزه آموزش و پرورش کشور نشده است. اسکندر امیدینیا، معاون آموزش و مشارکتهای مردمی و رئیس دانشکده محیطزیست در این رابطه در گفتوگویی با خبرآنلاین گفت: «آموزش محیطزیست رسالت وزارت آموزش و پرورش است و بعد از آن سنگر بعدی وزارت علوم و بهداشت هستند که متاسفانه واحدهای اختیاری محیطزیستی تدریس میکنند. البته باید قبول کنیم که نسبت به اینها آموزش پرورش رسالت ویژهای دارد.»
لزوم آموزش از سنین پایین
در همین رابطه دو سال پیش وزارت آموزش و پرورش در نخستین اقدام خود برای آموزش محیطزیست، کتاب انسان و محیطزیست را به عنوان یکی از سرفصلهای درسی کلاس یازدهمیها معرفی کرد و حالا در میان کارشناسان نظرات مختلفی درباره آن وجود دارد. امیدینیا در رابطه با اینکه چقدر این کتاب جای خالی محیطزیست را در سیستم آموزش و پرورش کشور پر کرده است، گفت: «به نظر من هنوز اظهار نظر برای این کتاب بسیار زود است و باید صبر کنیم تا نتایج آن را ببینیم، اما محتوای کتاب خوب است، بیشتر مشکل ما در اجراست. محتوای کتاب انسانومحیطزیست نباید به جزوه و نمره امتحان تبدیل شود، این کتاب باید منش اجتماعی ما را تغییر بدهد تا فرزندانمان اگر روزی از مدیران کشور شدند در تصمیماتشان اشتباهات قبلی را تکرار نکنند.» همچنین در دو سال اخیر نقد دیگری هم به شیوه آموزش محیطزیست در کشور انجام شده است؛ آموزش باید از سنین پایینتری آغاز شود.
در همین رابطه محمد حقشناس مدرس کتاب انسان و محیطزیست گفته بود: «محتوای این درس نیاز به پیش نیازهای سنگین و پیچیده ندارد که دانشآموز پایه هفتم و هشتم نتواند آن را درک کند و بهتر است به جای پایه یازدهم و به این صورت فشرده این درس در پایه دیگری تدریس شود. البته عموم متخصصان اعتقاد دارند آموزش محیط زیست باید از پایه ابتدایی شروع شود و هر چه پیش میرویم نگاه تخصصیتر شود.» حتی رئیس دانشکده محیطزیست معتقد است که آموزش این حوزه باید از سنین کمتر و مهدکودکها و پیشدبستانیها به شکل بازی به کودکان تدریس شود. معاون سازمان محیطزیست در این رابطه توضیح داد: «من اگر توانش را داشتم آموزش محیطزیست را در کشور از مهدکودک آغاز میکردم، این کار به نفع خود کودکان هم هست. البته به گفته رئیس اداره آموزش و مشارکتهای مردمی اداره محیط زیست استان تهران، امسال تدریس کتاب انسان و محیط زیست در مقاطع پیش دبستانی انجام میشود.
مدارس طبیعت؛ «کپی کردیم، اما بد اجرا شد»
در پنج سال اخیر برای آموزش محیطزیست در کشور از مدارسی به اسم «مدارس طبیعت» هم استفاده شد که در مدتی کوتاه با سرعت زیادی رشد کردند. به طوری که در این مدت تعداد آنها در کشور نزدیک به ۷۰ مدرسه رسید، این میزان نصف تعداد مدارس طبیعت بریتانیا است، در حالی که انجام این پروژه در بریتانیا دهها سال طول کشید، اما بعد ناگهان موج تعطیلی این مدارس آغاز شد. عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیطزیست در رابطه با علت تعطیلی این مدارس به خبرآنلاین گفته بود: «همچنان به ما دستور داده شد که رفتارهای انجام شده در مدارس طبیعت غیرشرعی است، مراجع میگفتند اینکه خرگوش، سگ، گربه و ... جای خواهرو برادر بچهها در خانهها حضور داشته باشند، درست نیست. یعنی خانوادهها برای بچه تک فرزند به جای برادر و خواهر، حیوانات مختلفی میخریدند. وزارت اطلاعات هم به پیشینه بنیانگذار این مدارس شک کرد و اعلام کرد آنها افراد تودهای هستند. کدام دیوانهای اجازه میدهد این مدارس غیرشرعی و غیرقانونی ادامه کار بدهند؟» این مدارس، با الگوبرداری از کشورهای اروپایی مختلف در ایران احداث شد. امیدینیا معتقد است که با این وجود به دلایل مشکلاتی که در آن وجود دارد، آنها نتوانستند به آموزش محیطزیست در ایران کمک موثری کنند. معاون سازمان محیطزیست در این رابطه به خبرآنلاین توضیح داد: «مدرسه طبیعت که در ایران تشکیل شده بود متولی نداشت و در آن رویکرد فردی بود در حالی که در دنیا شرایط اینجور نیست. او افزود: «مدارس طبیعت دارای تجربه جهانی هستند، ما هم درست مانند کتاب انسانومحیطزیست این کار را به خوبی کپی کرده، اما آن را بد اجرا کردیم. سازمان حفاظت از محیطزیست با ماهیت مدارس طبیعت مشکل ندارد، آنها باید ساختار قانونی داشته باشد. چهار وب تأسیس، معیارهای مجوزدهی، مفاد آموزشی مصوب و نظام ارزیابی و پایش را لازم دارد تا در کنار سایر اهداف کشور و تربیت نسل محیطزیست بتوانیم این مدل را اجرایی کنیم.»